Zirna lam hnu: 1955 ah loneih tumin lo ka vat ve tan a. Hetih lai hian ka U Patea`n, kan Pu, Dr.Zokhuma Vety. Surgeon, CD Block Aizawl hnenah nasa takin hna min dilsak a lo ni a. Lo pawh vat zo hman lovin Sheep Rearing Center Neihbawih ah ni 5.2.1955 ah ka chho ve leh ta a ni. Pawl 8 pawh zolove tilovin, rilru ala sang a ni ang, ‘LDC turin em ni ang aw min koh chhoh?` ka ti a. Mahse Fourth Grade (Basic Pay Rs. 25.50) ah appointment min pe nghal a. A rei hnu ah phei chuan labour chhawrna sanction a awmtak loh avangin 4th Grade Staff ho hian hna zawng zawng kan thawk a, hmunthar a nih avangin perhte thenfai, farm samfai, terrace laih te leh beram enkawl leh Babu-ho tuichawi thlengin kan thawk ta vek a ni. Thawhtirh lam perhte samfai lai vel phei chuan, Manager, Bengali pa te takte hian chil hmuam ping peng nihliap khumin kan bulah min vengin a ding reng thin. A ni nen hian reitak kan khawsa dun a. A ei rawng ka bawl a, a hnen ah ka ei ve mai thin. Tawng (English) lamah hma ka sawn phah hle. Hna tha zawk beiseina avang pawh a niang, lungawi takin ka thawk ve zel a. Neihbawih awmlai 3.7.1962 ah Rinthangi nen innei in, kan fapa upa ber Lalremruata pawh Neihbawih ah a piang hman nghe nghe a ni. A nu in puan te a tah thin avangin hnathawhna, ran enkawlna ah te hruai thin a ni a. Beram ek alo bar hung tum te pawh a awm thin.
Neihbawih Farm ah hian kum 9 lai, 1964 thleng kan awm a. Neihbawih awm chhung hian VFA training beisei in Gauhati ah vawi tam tak ka kal a. Mahse College atanga VFA Trainning Institute a hranga Silchara sawn tum vangin zirna hawn a nilo ta reng a. Sheep Rearing Neihbawih pawh abolish-tum alo ni ta bawk a. Chuvangin a senior deuh te chu hmun dang ah sawn in, kei pawh hi Dispensary, Bawngkawn, Aizawl, CD Block ah 1964 ah transfer ka ni ta a. Bawngkawn awmlai 1965,05,October ah Lalsangzuala a piang a. A U Lalremruata pawh Bawngkawn awmlai hian Baptisma a chang a ni.
A kum leh 1966 February thla ah Director alo zin a. Dr. Himangshu De leh Pu R.Kuala beihpuina in VFA training turin Director hian Silchar ah min thawn thla ta a ni. Thianten kum chanve lai an lo zir hman tawh si a, thla 6 lai note an lo lak tawh chu thiante hnen atanga hawh in ka copy-ve ta a. Matric pawh pass lo, kum chanve hnu chauh a lut ve ka nih avangin kan Principal pawhin min lawmlo hle mai a. Director tirh ka ni miau si a, tihngaihna tak phei chu a hre chuang hlei lova. Mahse thla tin test kan nei ziah a. Test hmasa ber ah subject khat ka pass a, ka progress a tha chho ve ta zel a, a tawp ah phei chuan min lawm der hle a. Class ah pawh example-takah min hmang ve leh ta a. ‘1st Division-i hope min ti a`, Mahse final exam dawn ah tui a lian a. Ran chiu in kan zin kual nasa a, final chu 2nd ah ka pass ta a ni.
Ka training dawn hian Aizawl CD Block chuan min duhsak a, deputation in min kal tir a. Mahse min la tu Pu Bazar Barua, Director leh College Principal Hazarika an inthlak chiah a. An ni pahnih hi in ngeihlo leh inhal tak ni a sawi an ni a. Chuvang pawh a niang, Deputation kha min phal ta lova. Stipend pawh la chuang lovin zir chhung zawng thla 6 ka awm ta a. Principal in min duhsak avangin mess fee pawh pe lovin a ba in ka ei ve ta zel a. Ka kal chauh tih ah, In lamah Rambuai March 1966 ah alo intan ta bawk a. Ka U Chawngthansanga`n tlem min tanpui bak chu pawisa hmuhna dang a awm talo a ni. Mizo zirlai 8 kan awm a, Silchar ah American Baptist Church Missionary, Weldock an chawlhni a piangin tlangmi ho inkhawm turin a motor in min rawn hruai thin. Haw lam leh kal lam hian motor ah kan zai thin a. Biak In ah pawh Mizo ho chu zai turin min beisei ziah thin a ni. An biak in bangah Mary Winchester Pa Mizo in an thah thu thlan lung ang deuh hian an tar a, a zahthlak duh ang reng hle. Rambuai kan nih hnuah Vai hovin an ngaihaw ta hle a. Kawng ah pawh kan zai ngam talo a ni. Training zawh Silchar a Fairwell kan neih pawh in ‘ In bengchheng, damlo kan awm` ti in kan awmna lungin an han vawm nghe nghe a ni. Rambuai kan hriat tirhna chu Vai chanchinbu ah Mizo leh vai an intibuai tih a ni a. Buaina satliah ah kan ngai a. Mahse independence sual kan ni tih hriat hnu ah, thian thenkhat te chu an hawisan phah deuh niin a lang a. Hun alo kal zel a, Zoram a Sipai chet dan leh MNF chet dan rapthlak filawr deuh deuh, dawt pawlh deuh pawh a niang kan hre zel a. Kan chung zawn ah Jet Fighter rual tuktin an thlawk thum hem hem reng bawk a. Sipai convoy, thirlukhum leh motor a len a hnim thiah lek luk an ri chho chur chur reng bawk a. Chhungte kan ngaihtuah thei hle thin. Room ah zantin devotion kan nei ziah a. A tawp ah tlanchhuah kan rawt a. Mahse Silchar a senior zawk ten minlo khap a. ‘In zirlai zo zawk phawt rawh u. An lo man tho tho ang che u`, an ti a, kan chhuak talo a ni. Tlangdung a chhoh tum kan ni a, chho ta ila minlo man tho ngei ang.
Ka mumang ah chhungte bati eng che che hnuai ah ka hmuh thin avangin an la dam tih ka hria a, ka ngaih a tha sawt thin. An ni kha Bawngkawn a kan quarter luah ah ka training chhung lo awm tura phal an ni a. Ram a buai takah chuan Sihphirah a pa te hnenah an chho a, Rambuai hnu ah sipaiin Block quarter zawng zawng an luah vek a. Kan bungrua ve zawng zawng pawh, chhungten mutbu an chhuahpui bak a bo zo ta vek a ni.
1966 August ah training kan zo a. Hetah hian ka at ka tuar leh ta. Principal in duhsak takin ‘VFA i nih hunah I mess fee hi i rul angem ?` a ti a. ‘Aw rul ang` tih mai turah, ‘stipend lokal hunah a inrul ang chu` ka ti a. Ka result a withheld ta a ni. A hnu deuh ah thian te chu appointment hmu in Shillong, Gauhati lamah an liam ta vek a. Kei pawh September 1966 ah Durtlang Mel-8 ah Pu Tawna Dawr kawng bul luah in, Rinthangin thingpui kuhva te a zuar a, a in hralh tha ve hle thin. Vanlalliana nen bawngin Puansen lamah pur kan phur thin a. Kan chau thei hle. Vawi khat phei chu hawng lam Mel-9 chhuk ah Bawng khalh taka khalh ngai khawp in ka chau a ni. Mel-8 awmlai hian hnathawk vak ngai lo e tilovin, hna a tam hle. Loneih, pur phurh leh In tuak a ngai a. Insakna hmanrua pawh kan tuak ngah a. Di pawh Rinthangi U te (Lalributi) huana mi kan han sat dun thin a. In rel uaih tawh tih ah Sipai in Durtlang ah min sawikhawm leh ta a. Mahse sipai motorin hmanrua zawng zawng nen min phur thei a. Sawikhawm insak pawh a awlsam phah hle. A sa zo hmasa pawl ka ni.
Durtlangah hian U Lura In ah bawk Hmingliani te chhung leh Tlana te chhung nen kan in vawm lut leh a. Chhuatah kan chhungkaw thum chu kan mu khat tlat a ni. U Lawma te chhung chu U Lianvela Dawrkawn, kan Pachuau pui te in ah an in vawm lut ve a. Chhungkhat laina neilo phei chu Hall leh sikul ah te an awm a ni. Hetih lai hian, sipai in dai vel samfai leh mau zum a khawhung hna min thawh tir a. In khat a chhungkaw 3 lai khawsa ta chu eirawngbawl te a lo hautak a, tlai chang a awm thin avangin, Captain fel an tih hial pawh in min hauh phah a ni.
U Lura te chhung hi school ka kal lai atang tawhin kan tibuai hle tawh a. An tha in min duat hle thin. Rina te unau Zari te Missioni te nulat tlangval lai a ni a, an buai thei hle na a, min phut ngai lo. Rina rilru that leh zaidam zia phei kha chu aw, ka theihnghilh ngai ka ring lo, a damrei ta silo a. Khalhkhawm insak zawh thleng an inah kan khawsa ho ta a ni.
Khalhkhawm khua te khan Village Council an la nei hrang zui ve zel a. Kei pawh Durtlang Mel-8 V.C ah Vice President ah, pa ho kal khawm in ruatna ah ka kal ve duhlo chung pawh min lo ruat ve a. Hna erawh a tam lem lo. A khaw neitu Durtlang VC kha a buai a te chu an ni mai.
Khalhkhawm (Protected & Progressive Village) PPV-a kan awm chhung rei vaklo chhung chu buhfai, atta, chini, dal leh thingpui fe sipai atangin kan dawng thin a. A hnu deuh ah chutiang sanction chu a tawp tak avangin kan harsa ta deuh hle a. Mahse Pathian in hriselna leh chakna te min pek avangin, nitin Rinthangi nen mi lo ah leh remchang a piang ah inhlawh thei in hriselna min pe a. Thawh loh ni Chawlhni te hi chuan, khua a sik seng seng hian a hriat thin. Mahse, Pathian zarah a hunlai chuan hreawm kan tilo. Kan hlim hle, naupang ho pawh chaw chhe lutuk an eilovin kan kumtluan ve thei a ni.
Kum 1968 ah Mel 6 tlang ah lo neih ka tum ve a, Lalbiakchhunga a piang bawk a. Mahse loneih hi Pathian in rem a tilo a niang, vanneihthlak takin lo hal zawh ah, Hotu te duhsakna in, ni 19.1.1968 ah VFA appointment ka hmu ve ta hlauh a. Aizawl Vety Dispensary ah thla 6 chhung ka thawk a. 1968 June thla ah Tlungvel PPV ah min transfer leh a. AO Office ah attach in ka awm a. Deptt hna a awm loh chuan AO Office ka attend mai thin. Night Halt Register ka kawl a. Mikhual in report leh Jhum Saty Permit renew- Office piah lam zing leh zan thleng khawih a ngai a, kan buai thei hle. AO charge pawh ka la ve thin a. Rambuai a ni a, charge lak kan chak lo hle thin. Ni 17.2.1969 ah chhungte ka hruai chho ve ta a. AO staff quarter kan luah ve a.
Tlungvel hi Mizo khua tak mai a ni a. Nuam ka ti hle thin. Pachuau bawk Biakmawii w/o Kawnga ka chhar chhuak a. An fel in naupang an duat thei hle a. Tun thlengin an fa te chuan, pi leh pu ber ah min la nei a ni. An fa te chu- Chhiari, Aizawl ah, Siama, Pari, Malsawmi leh Lianchhunga te an ni a, Tlungvel ah an la awm. Tlungvel ah hian Maawma leh Mabiaka te an piang a ni.
Kum 1973 kum tawp ah Thingdawl Poultry Farm ah in transfer leh in December 1973- January 1974 chhung khan Dimapur leh Ghaspani Nagaland ah Hatchery leh Chick rearing practical training in Rotluanga (L) nen kan kal.
Thingdawl ah hian kum 10 lai kan awm a. A falin a lum viau na a, chhungkua a awm kan ni a, a hreawm pawh kan hre vak lo. In bul hnai te ah luite a awm a. Chakai, rawtuai, tumbu leh aidu duh hun hun ah kan khawrh thin a. Aite phei chu khawrhtur a awm deuh reng a ni. Nuam kan ti ve hle thin.
Thingdawl ah hian Mami leh Mafaka an piang a. Mami phei chu a pian a zingkar nasa si a. A chhartu tur, nauchhar thiam Rotluanga`n a ko a. Nauchharthiam lo zawk, a thiam zawk hming an pui alo ko palh a, kei man ka chhar ta nghe nghe a ni.
Thingdawl ah pawh hian Rinthangi chhung khat hnai, Pu Hminga (L), Pu Siama (L), Pi Thluaii (L) leh Pu Thuama te an lo awm ve duah a. Nuam kan ti viau. An fa te pawh Aizawl leh Thingdawl ah an la awm nual. A kungpui ho Pu Thuama tih loh chu mitthi an ni zo ta. Chhuanvawra leh Zoremi te nupa phei chu kan fa te ang bawk a kan en an ni a. Zoremi Agriculture Farm ah LDC a a han awm dawn in quarter a awm lova, kan Vety quarter kan luahtir a. Kan in pawh zui ta a ni. Kan in ah a hreawm a hreawm in Krismas lai te hian an han riak thin. Lalrema phei chu an bulah a awm chawt a ni.
Thingdawl awmlai ni 1.6.1983 ah Asst.Manager ah min promote a. 1984 ah Selesih Poultry Farm ah transfer ka ni leh a. 1986 hian HBA ka hmuh in, U Lawma inhmun min sahthlak Durtlang ah in ka sa ve a. Kum 1988 ah junior Manager/ Junior Extension Officer a promote leh in E.Lungdar RD Block ah post ka ni a. A hla deuh bawk a, keimah in ka han pa rawl a. Office ah hian kei ni hi min dah pawimawh der thiam hle a. IRDP leh IAY ka chang a. Hna a tam deuhna a, a hlimawm ve hle. BDO charge pawh vawi engemaw zat ka la ve a. Minister ho zin pawh vawi eng emaw zat chu ka lo dawng sawng ve a ni.
Lungdar ah pawh hian chhungkhat ka chhar a. Vanlalsawmi Pachuau bawk, an pa F. Chuangliana BDO Office UDC/Cashier a ni a. An fa ten pu ang tak tak in min en bawk a. Chawhmeh tha an neih pawhin, ka tel lo chuan an ei duh bik lo. An fanu Lalhmangaihi (Te-Tei ) man pawh ka ei a. Serchhip bank ah a pasal Remruata a thawk a, a nau Lalmama a boral hlauh a, Lalremruati (Latei) leh Lalawmpuia (Valtea) an la awm. Kum 1993 ah pension a hnai tawh bawk a, Farm a kir leh ka dil a. Selesih Poultry Farm ah ka kir leh a, ka pension tep ah Lalsangzuala chu Thingsulthliah atangin Poultry Farm Manager turin an han sawn a, pa fa a in putu ai chuan tiin General Manager Office ah min attach-a, February,1998 a ka pension thleng ka awm ta a ni.
Dated Durtlang, SEIZIKA
the 13th July 2006