Min Thlahtu te chanchin
                   KAN THLAHTU TE LEH CHHUNGKAW   
                                CHANCHINTLANGPUI
 
  
Durtlang Mel-8 a kan chhungkaw thlanmual thu in ziak atanga hriat theih chin leh tawngka a thu hlanchhawn atanga hriat theih chinah hetiang hi kan in thlah chhawn dan a ni: Hriat hlat ber chu Lalsihneha a ni. Lalsihneha`n Reka a hringa, Reka`n Khuangchawnga a hring a, Khuangchawnga`n Lianbela leh Thangributa te unau a hring a, Lianbela`n Kapphunga, Sumkunga leh Zakhuma te unau a hring a. Zakhuma`n Seizika te unau a hring. Hnam ah chuan Chuauhang an ni a, Chuauhang ah pawh Khuanglawi an la ti chhawng leh zel a. Khuanglawi chu mitha awmthei, an inchhung a intihhlimna atana khuang ri bung bung thin a nih avanga Khuanglawi tih ni in an sawi. Hmanlai hunah chuan mitha chhung pawh an ni ve ang e, Pu Thanghrima Thingdawl khua khan, kan pu Lianbela te Bawih an nih thin thu a sawi ve nghe nghe a ni. Hei hi ka pa te unau, a hre pha an awm lo. Lianbela chanchin pawh hi kan hre thui lem lo. Kan hmuh theih chhun, Durtlang Mel-8 a a thlanlung ah chuan “LIANBELA. AMAH K.80”, tih zawng a inziak a ni. A thlanlung hi kross anga siam a ni a. A chhip lam a bunga, a bung lamah hian thildang in ziak tak maw ! A nupui chanchin pawh kan hre lo. Kan pa te ho hriat dan ah, kan pu Zakhuma te unau hian nu hrawn an hrawn ni awm tak a ni a, an nu tak chanchin hriat kan nei lo.
 
             Chhungkaw thu in hlan chhawn ah chuan, Durtlang Mel-8 an han luh hma hian Khawruhlian leh a chhehvel ah an awm thin a. Thangributa thlah te hi khilai bial Phaileng, Kepran leh Hmunnghak ah te khian an la awm nual. Sawi dan ah chuan Lianbela hi Khawruhlian ah Sadawt a ni a. Amaherawhchu, Lal in pemthar pakhat Sadawt atan a ruat thar a. Lianbela lungawilo hi Durtlang Mel-8 lamah a pem ta a ni awm e. Hei hi Sumkunga fapa Pa Ngurkhuma`n Pa Mama (Chawngthansanga) hnen a a sawi dan a ni a. Amaherawhchu, Durtlang khaw din dan ngaihtuahin, Kristian a an inpek avanga pem leh kristian an nih avanga Sadawt nihna hlauh pawh an ni zawk maithei e. Durtlang Mel-8 a an pem luh hun hi hriat a nilo a, amaherawhchu, Mel-8 a Dosatthanga thut rual a lut ve nghal an nih a rinawm. Khawruhlian ah hian Lianbela tu te zingah Lura (L) (Chuauthuama pa) leh Ranga (L) (C.Lalruata pa) te (Kapphunga fa te ve ve) chauh an piang hman a ni. Durtlang khaw din a nih hnu rei lo te ah Durtlang Lal M.Suaka nau Dosatthanga hovin, Mel-8 hi Durtlang khawper anga din zui ve mai a ni a, a awm tan chiah erawh chiang faka sawi thei an awm hrih lo. Kan pa te ho inhriat dan ah chuan Mel-8 khaw din tirh a pem lut nghal an ni a. Hemi a nih avang hian kan pute pem luh kum chu Mel-8 dinkum ah ngaih theih a ni ang. Kapphunga fa upa ber Lura leh a chhang Ranga te chu Khawruhlianah an piang a. Lura 1905 ah piangin, Ranga kum 1910 ah a piang a. Kan pu te Mel-8 luh hun hi kum 1910 vek a nih loh chuan 1911 a ni ang. Lungawilo a pem an nih avangin, nausen buchip Ranga chu kum 1910 hian an pempui rum rum pawh a ni thei tho bawk. Kum 1911 a nih a rinawm mah thung, chumi aia tlai erawh a ni thei lovang. Hei aia a tlai theih lohna chhan chu, Lianbela fa tlum, Zakhuma hian Mel-8 ah nupui a nei a, a fatir Lalhnuaia chu 1914 June thla ah a piang a. Pem luh rual rual a nupui neih nghal rum rum thu a awm lovang a, pem kumah bawkte khawh in lo tur ram an vat ang a. A kum leh ah insa in an inbengbel chauh turah ngai ila. An luh atanga kum hnih khat a nupui nei ang ah chhut ila, fa an neih kum te nen a chhut in, kum 1911 bawr vel ah Mel-8 an lut a nih hmel a, Mel-8 khaw dintan pawh chu mi bawr tho chu a nih hmel e.
 
                Lianbela hian a fapa te pathum Kapphunga, Sumkunga leh Zakhuma te a pempui a. Kapphunga hi Lianbela fa upa ber a ni a, a nupui chu Kutdengi a ni. A ni hi thirdeng thiam ve tak a ni a. Durtlang Lal in a sawm avangin Durtlang lamah a phei a, a fapa Ranga chu Muthi ah Zirtirtu hna kum 1927 atangin a thawk a, hetih lai hian tlangval a la ni nghe nghe a. Nupui te a neih hnu ah, a pa Kapphunga hi Durtlang atangin Muthi lamah hruaithla in, a enkawl a. Pu Kapphunga hian Muthi ah hian lu a phum ta a ni, a thih kum hi 1950 a ni awm e. A tu chhuan te erawh Durtlang ah an awm ber. Kapphunga fa te: Lura (a fa te Chuauthuama te unau), Ranga (a fa te C.Lalruata te unau), Vanlalenga   (a fa te Chuauzika & Kaphrangi), L.K. Siama (a fa te Lalsawma Pachuau te unau), Lalhumi (a fa te R.Lalchhuanawma te unau),Biaksangi (a fa te Zalianthanga te unau), Laibata (a fa te Lalzawmliani te unau) leh Muanveli (a fa te C.Lalbiakmawia te unau) an ni.
 
            Lianbela fapa pahnihna Sumkunga hian fapa mal Ngurkhuma chauh a hring a. Sumkunga nupui chu Damngaii a ni. Damngaii chu Thanseia (L) nu, Vungngaii nen unau an ni. A fapa Ngurkhuma hian Chalhliri nupui ah a nei a, Nu Chalhliri hria hi chuan ‘Nu hmeltha tak a ni`, an ti zel. An fa te chu: Rohmingliana (Kawnpui), Thanliana, Lianhmingthanga, Thlamuana, Rotluangi, Lalthlamuana leh Biaksiami. Pa Ngurkhuma hian a pa Sumkunga hreh chung chung Kawnpui Mualvum ah a pempui a. A pem hreh hi eng emaw chen amahin Mel-8 ah awm ren rawn. Hetih lai hian a nunram a chau deuh nge, a Kristian vak lo zawk, ‘Zu a bilh hruah hruah a, a fe min ei tir thin`, ka pa in a ti. U Nghaki sawidan chuan Pu Sumkunga pem hreh hi a tap ruah ruah a ni awm e. An pem atanga reilote ah a boral zui ta nghe nghe a, an tluang vak lo a ni ang e.
 
                        Lianbela fatlum chu Zakhuma a ni. Zakhuma hi Kohhran Upa a ni a, kum 1931 Muallungthu Presbytery ah Upa atana nemngheh a ni, a thih pawhin Mel-8 Kohhran Biak In bul a phum a ni a. Kum 1985 khan a thlan lung chu chhungkaw thlan mual lamah seng luh a ni chauh. Durtlang Mel-8 a upa nemngheh hmasaber a ni. Ni 5.9.1951 ah kum 59 mi ni in a thi. A ni hian fa sawm a hring a. A nupui chu Saplutthangi a ni, Saptawii ti a koh duhdah lar zawk a ni awm e. Lunghret khua ah piang in, ni 26.6.1955 ah kum 60 mi ni in Mel-8 ah a thi. Saplutthangi nu chu Chawngchhingi a ni a, a pa chu Bawihpawnga, Ralte hnam a ni. A pa lam chanchin hi kan hre lo. Koh duhdahna Chhingmawni tih chu a hming tak aiin a lar mah ang. Chawngchhingi u Suakmichhinga (M.Suaka) chu Durtlang Lal a ni a, a nau chiah, a laizawn neihchhun chu Zovi (Pa Hnema (L) nu) a ni a, an unau a naupangber Dosatthanga chu Mel-8 Lal a ni. Pi Chawngchhingi hi ni 30.6.1929 ah a thi a, a thih hian kum 60 mi ni in a lungphun ah a lang a, kum 1869 vel a piang a ni ang e. Kan chhungkaw thlanmual, Mel-8 ah a lungphun a la awm.  Saplutthangi hian pianpui unau a neilo
 
Today, there have been 49 visitors (214 hits) on this page!
This website was created for free with Own-Free-Website.com. Would you also like to have your own website?
Sign up for free